Eerste grootschalige agro-ecologisch proefplatform in Vlaanderen voorgesteld!

Het eerste grootschalige agro-ecologisch proefplatform in Vlaanderen werd eind juli voorgesteld op het kasteeldomein van het Oost-Vlaamse Hansbeke. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedings-onderzoek (ILVO) heeft daarover een veelbelovende samenwerkingsovereenkomst gesloten met de mede-eigenaar-bio-teler Felix de Bousies en met landbouwconsulent en -onderzoeker Alain Peeters. “Doel is om van het hele domein een proefplatform voor agro-ecologisch onderzoek te maken, parallel aan de gewone exploitatie als biologisch landbouwbedrijf”, klinkt het. “Het kan niet anders dan dat dit proefplatform een zeer belangrijke troef zal worden in een versnelde kennisopbouw rond duurzame landbouwpraktijken.”

In maart 2020 sloten het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), landbouwonderzoeker Alain Peeters (RHEA) en biolandbouwer Felix de Bousies (PHEA) een samenwerkingsovereenkomst om van het kasteeldomein van het Oost-Vlaamse Hansbeke (Deinze) een ‘agro-ecologische proefplatform’ te maken. De 50 hectare landbouwgrond rond het kasteel van Hansbeke in Oost-Vlaanderen worden omgetoverd tot een ‘agro-ecologisch proefplatform’, parallel aan de exploitatie als biologisch landbouwbedrijf. De theoretische principes van agro-ecologie worden er in de dagdagelijkse praktijk gebracht en vervolgens gedeeld in de hele landbouwsector.

Een OPEN proefplatform, leerrijk voor veel doelgroepen

Het Proefplatform Agro-Ecologie genereert expertise voor meerdere soorten vakmensen: in eerste instantie landbouwers, maar ook landbouwadviseurs, loonwerkers, machinebouwers, technologiebedrijven, bedrijven actief in gewasbescherming en veredeling.

Met de gegeven teeltrotaties komen vooral akkerbouwers en veehouders aan hun trekken, maar het gehanteerde systeem van wisselbouw kan ook de interesse wekken van groentelers, zeker wanneer deze samenwerken met akkerbouwers of veehouders.

Qua landbouwers beperkt de doelgroep zich niet expliciet tot de biologische telers. Ook heel wat conventionele landbouwers tonen een groeiende interesse in het realiseren van bovenstaande ambitielijnen, die overeenstemmen met de door Europa voorgestelde ‘Farm to Fork’ strategie.

Adviseurs, beleidsmensen, landbouwwetenschappers en ecologen in binnen- en buitenland kunnen de experimenten eveneens volgen. De partners van het Agro-Ecologisch Proefplatform nemen zich voor om de opgebouwde knowhow zo snel als mogelijk transparant te ontsluiten.

De initiatiefnemers: PHAE, ILVO en RHEA

Het landbouwbedrijf van bioboer Felix de Bousies heet PHAE (letterwoord voor ‘Project Hansbeke Agro-Ecologie’). De landbouwgronden zijn deel van het kasteeldomein van Hansbeke. Sinds 2017 neemt bio-teler Felix Bousies de gronden zelf in exploitatie, op het moment dat pachtovereenkomsten aflopen. Er zijn intussen heel wat kleine landschapselementen en houtige perceelsranden aangelegd. Het bedrijf streeft ernaar om een kwart van de oppervlakte in blijvend grasland te leggen en de rest in akkerbouw-wisselteelt. “Ik informeer mij al jaren over een agro-ecologische aanpak. Ons project heeft de ambitie om én duurzaam én rendabel te zijn. Ik zal, als jonge boer veel kunnen opsteken van de veldproeven en de experts die in Hansbeke actief zullen zijn.”

ILVO, heeft als Vlaamse Wetenschappelijke Instellingen heel wat expertise in huis. De ca. 600 medewerkers, onderzoekers en technici leveren toepasbare kennis voor de plantaardige en dierlijke primaire producenten, de mariene business, voeding en bio-economie, kortom de hele agrovoedingsketen. Landbouwgewassen en –bodems, sierteelt, genetica, spuittechniek, agro-automatisering, vee en voeders, dierenwelzijn, voeding en voedselveiligheid, zeevisserij, … zijn een greep uit de expertisedomeinen van ILVO.

Naast het ILVO en PHAE, het bedrijf van Felix Bousies, is ook RHEA mee in het project gestapt. RHEA (natural Resources Human Environment & Agronomy) is een autonoom Belgisch onderzoeksbureau gespecialiseerd in agronomie, biodiversiteit, plattelandsontwikkeling en ecosysteembeheer. Oprichter is Alain Peeters, tot 2007 landbouwprof aan de Université de Louvain in Louvain-la-Neuve, gespecialiseerd in grasland en productiesystemen in gematigde en tropische gebieden. “Wij hebben expertise in werken met proefboerderijen en het begeleiden van een hele-boerderij-transformatie-aanpak (holistische en participatieve aanpak). Ook in Hansbeke is de basisformule van de agro-ecologische kennisopbouw belangrijk: boer en onderzoeker samen, met de voeten op de grond. Dit garandeert validatie van onze theoretische inzichten.”

Eerste grote onderzoekslijnen

Over de eerste grote onderzoekslijnen zijn de drie partners het ondertussen eens: bodemkwaliteit, boerderijcompost produceren via een nieuw samenwerkingsconcept, een systeem van niet-kerende bodembewerking dat de natuurlijke gelaagdheid van de bodem respecteert en inzetten op mengculturen, wisselbouw, eiwitrijke en atypische gewassen.

Ambities op langere termijn

Maar ook de ambities op iets langere termijn zijn niet min. Zo wil het Agro-Ecologie Platform deelnemen aan het Horizon2020 project Agrimix, dat focust op de toename van gemengdheid op landbouwbedrijven door een integratie van plantaardige en dierlijke productie, inclusief de 'boomcomponent’. Nog op het verlanglijstje: een component pluimveehouderij met buitenloop (leghennen), de aansluiting van PHAE bij het DACOM veldregistratiesysteem en het big bodemdata systeem van ILVO, nagaan wat het effect is van zogenaamde compostthee voor vloeibare zaadcoating en als nutriënt voor groeiende planten en verder onderzoek naar bodemcompactie en koolstofopbouw in de bodem.

“De lijst van concrete eerste proefnemingen en concrete plannen voor het Agro-ecologisch Proefplatform is dermate groot dat er sprake is van een vliegende start”, klinkt het enthousiast.

Besluit: versnelling, toegepast en toepasbaar onderzoek

De lijst van concrete eerste proefnemingen en concrete plannen voor het Agro-ecologisch Proefplatform is dermate groot dat er sprake is van een vliegende start. ILVO belooft in zijn nieuwe strategie voor een versnelling op het vlak van kennisontwikkeling voor een gezonde primaire productie (en vangst), een gezonde voedselverwerking, gezonde socio-economische relaties, gezonde consumptiepatronen en een gezonde omgeving, en dit alles via slim geïntegreerd, multidisciplinair en co-creatief onderzoek. ‘Het kan niet anders dan dat dit proefplatform een zeer belangrijke troef zal worden in deze versnelling.

Bron: ILVO en CCBT